Aproveitando unha das
moitas reunións que mantemos na nosa sede con Ana Vicente, presidenta de ADAVAS
Baixo Miño, non quixemos perder a oportunidade de engadir un capítulo máis a
nosa serie de #EntrevistasPolaIgualdade falando de Violencia de Xénero ca presidenta
dunha asociación que chegou o Baixo Miño neste último ano para loitar contra
esta lacra que vive a nosa sociedade. Ana Vicente é axente de Igualdade e
diplomada en Xestión e Administración Pública pola Universidade de León. Nesta
comunidade dende 2009, estivo traballando con ADAVAS León como Educadora Social
tras una carreira como Concelleira de Muller, Educación, Participación
Ciudadana, Maiores e Políticas Sociais no Concello leonés de Villambrique, onde
desenvolveu múltiples políticas municipal para loitar contra a discriminación.
En ADAVAS traballa como educadora social na prevención en IES e en talleres
contra a violencia de xénero. Agora comezou unha nova aventura na nosa comarca,
asnetando a asociación na comarca, unha experiencia que compartimos con vós
nesta entrevista.Cóntanos Ana, ¿Qué é ADAVAS?
En ADAVAS traballamos dende hai máis de 20 anos ofrecendo asistencia gratuíta tanto xurídica como psicolóxica ás vítimas de violencia e/ou abuso sexual. Outro dos nosos obxectivos é informar e sensibilizar na prevención deste tipo de crimes a poboación en xeral e, especialmente, dos e das adolescentes, xa que é un dos grupos que máis precisan integrar esta na súa formación.
Traballamos en máis de 25 institutos só na provincia de León en varios programas de prevención da violencia. Agora que "aterramos" en Galicia, o noso proxecto a longo prazo é o de proporcionar, en poucos anos eses mesmos servizos na rexión do Baixo Miño. Polo momento, e só uns meses despois da creación desta nova asociación en Galicia, estamos dando conferencias sobre a prevención do abuso sexual nas escolas, obradoiros destinadas ás mulleres, e esperamos comezar este curso co Programa de Prevención da Violencia de Xénero en adolescentes "Despréndete do machismo 2.0" nos IES da comarca.
¿Cal é o perfil das
persoas que demandan a vosa axuda?
En ADAVAS Baixo Miño,
como estamos empezando, chegannos sobre todo mulleres derivadas da Federación e
das asociacións membro, especialmente dende ADAVAS Leon, para o cal buscamos
recursos institucionais e novos fios de traballo na área do sur de Pontevedra.
Neste momento estamos a desenvolver unha labor máis de visibilización e
prevención, pero para asistencia psicolóxica e xurídica, aínda non temos ningún
material, nin recursos humanos. Este é un proxecto que estamos facendo,
gradualmente, un grupo de mulleres do Baixo Miño moi comprometidas coa causa da
igualdade, pero sabemos que é un proxecto a longo prazo. Invitamos a todas as
interesadas, e especialmente a todos os homes, a que se involucren connosco
para borrar o machismo da nosa comarca.
Encontramos
últimamente gran cantidade de testemuñas dende a mocidade do aumento
dos comportamentos machistas nos institutos, universidades, etc… estamos
volvendo a repetir os mesmos erros que no pasado?
 |
| Ana Vicente nunha charla nun IES |
Máis que cometer os
mesmos erros, o que pasou foi que a sociedade non tivo o coñecemento da
magnitude do problema ata hai relativamente pouco tempo, e despois, cando
tivemos en marcha os instrumentos legais para afrontalo,
faltou financiamento e vontade política para loitar contra a violencia de
xénero. Isto por unha banda. En segundo lugar, que as formas de expresión
dos primeiros signos e síntomas da violencia masculina nas relacións
íntimas cambiaron, na actualidade están "disfrazados". Son máis
sutís, pero as consecuencias son devastadoras para a autonomía, a
liberdade, a integridade ... falo de ferramentas de redes sociais, de
xeolocalización, o whattsapp, instrumentos de relación moi útiles cando se usan
entre iguais, pero convertidos en Armas de Control Masiva nunha relación
amorosa tóxica.
¿É consciente a
mocidade sobre os riscos que ten este problema?
Isto observámolo
perfectamente nas conversas que facemos nas escolas. Teñen integrado a
mensaxe de que nenas e nenos son iguais, e se preguntas se queremos
establecer relacións de igualdade cos seus socios, ou relacións de poder, teñen
moi claro, e responden ao unísono: relacións de igualdade ... pero, Por
que empregan nas súas relacións ferramentas típicas de relacións de
poder tales como os estereotipos, control, illamento, depreciacións, etc?
Moi fácil, porque
foron ensinados que son iguais, mentres que a diario encontranse que o seu
entorno está cheo de desigualdades. Desde o nacemento, falamoslle de
maneiras diferentes e teñen diferentes perspectivas según sexán dun
sexo ou doutro. Se un día os levas a unha tenda de xoguetes enfrentaranse
a dous corredores. Un corredor rosa, se é unha nena: "cocinitas",
bonecas, mestras, enfermeira, veterinaria... O papel dos coidados. O outro
ten cores máis serias, oscuras: marrón, negro, azul oscuro, o dun neno. Aquí
observamos coches rápidos, xogos competitivos, de agresión, algo asi como
o papel de proveedor e defensor. Se non lles facemos reflexionar, podes
estar limitándoos toda a vida a vagar por eses roles e
estereotipos. Ademais, estes dous corredores, estes dous mundos paralelos,
non están no mesmo plano. O papel masculino sempre se transmite como o
papel superior, un rol de poder. Por iso digo que non están na mesma
altura.
Iso é o que se
transmite. E poden pensar sen reflexionar, que a igualdade é iso. E que
pasa se nas suas relacións amorosos beben directamente de esta fonte? "si,
o meu mozo me controla o whatsapp, é moi celoso, pero eu tamén podería querer
controlarllo a el, que é o mesmo non?" Que ocorre se en vez de educar
a nosa mocidade como persoas autónomas e libres para ter relacións sanas que
lle proporcionen benestar e alegría, construímos e perpetuamos modelos de
relacions de desigualdade e poder? Que estas serán un inferno para as que as
sufran.
Consideras que
asignaturas como ética ou Educación para a cidadania axudan
a concienciar ós máis xovenes?
Claro. Recordo a
película dun gran director de cine francés, Jean Renoir "Esta terra é
miña" ambientada na Francia ocupada polos nazis. Charles Laughton e
Maureen O'Hara dous profesores desafian a un réxime atroz utilizando os
Dereitos do Home e do Cidadán na esucacióndos seus alumnos. Eles sabían que era
importante para acadar a liberdade a Educación en valores éticos, comezando
pola reflexión sobre os dereitos humanos. Non debemos esquecer que cando
falamos dos dereitos das mulleres, que se entendan perfectamente os dereitos
humanos é o pilar fundamental para a prevención de que aparezan eses
"minitiranos". Pero non só debemos darlle máis peso a ética, tamén a
filosofía, arte, música, literatura... Así acadaríamos institutos nos que os
modelos amorosos identificaríanse con modelos como os propostos por Luís
Cernuda, María Victoria Atencio ou Vicente Aleixandre e non só os mitos de amor
pseudoromántico como Shakira ou "Tres metros sobre el cielo",
sen dúbida nos iría mellor.
A segregación por
sexos nas escolas pode ser un agravante a este
tipo de comportamentos?
Si, agrava moito a
situación, porque non hai contacto persoal entre nenos e nenas. Perdemos, polo
tanto, unha oportunidade de interactuar, de xogar e de coñecerse de verdade
deixando a un lado os estereotipos. Coñecer é a mellor prevención. Por exemplo,
os resultados que obtemos nos IES de áreas rurais son xeralmente mellor que en
ambientes urbanos. A razón é moi simple. Eses nenos e esas nenas coñecense
dende sempre. Sempre xogaron xuntos na rúa, están relacionados. En ambientes
urbanos é maior o illamento, por iso se recurre máis os videoxogos, cheos
de tópicos e sexismo, utilízanse máis as redes sociais e se interactua menos
persoalmente. En áreas rurais existen máis desigualdades, son máis palpables e
están moito máis enraizadas, pero son moito máis fáciles de cuestionar e
desmontar que outras máis sutiles que veñen ata nós en forma de personaxes tan
estereotipados como son as personaxes de videoxogo que, o final, non son as
persoas coas que se relacionan no mundo real. E todo iso sen entrar no tema da
pornografía e violencia sexual que conleva. A día de hoxe é o problema máis
grave que temos en escolas e facultades, e que aínda non solventamos.
Galicia presenta unha
taxa de mortas por habitante moi alta en relación a outras comunidades. No
2015 fomos a terceira comunidade con máis asasinatos por detras de Andalucía e
Comunidade Valenciana. ¿Porqué estes datos en niveles como os de comunidades
moito máis poboadas?
Sobre todo porque é
unha comunidade rural, cunha presenza moi, moi importante. Hai un illamento de
vítimas que é específico dos entornos rurais e fai máis difícil para as vítimas
para acceder recursos que precisan para saír da súa situación. Ademáis da vergoña,
da presión social, do illamento e a dificultade de acceso aos recursos
provocan que as vítimas de violencia doméstica rurais son hoxe un colectivo
moi vulnerable. As distancias de dispersión territoriais para os centros
urbanos para acceder a eles crean problemas de mobilidade. O feito de que as
comunidades rurais sexan núcleos pequenos onde todas as persoas son
coñecidas, trastoca a vítima tanto pola vergoña e como o medo da reacción
do seu ambiente. Unha vez máis observamos como estas mulleres encontranse
sen recursos económicos e de benestar fundamentais. Precisamos que a
información e os apoios cheguen a toda a poboación.
Coñecemos fai uns días o dato de que as chamadas o 016 multiplicaronse, é suficiente esta posta de medios de denuncia suficiente para as mulleres ameazadas?
É absolutamente
insuficiente. A publicidade institucional traslada toda a carga nas mulleres
que son abusadas para buscar axuda e denuncien. Pero os problemas non se
arranxan só cunha chamada o 016, aínda así, este teléfono e
imprescindible e fundamental en todo isto. Pero ademáis debe
aplicarse de forma eficaz, na súa totalidade, co orzamento
para desenvolver a Lei Orgánica de 2004, que recolle as medidas de
protección contra Violencia de Xénero Integral, que é unha lei, que ainda
ten moito máis potencial que aportar, actualmente está moi recortada pola falta
de recursos e falta de vontade política para desenvolvela en toda a súa
extensión, por iso decía que é insuficiente. Os recortes empeoraron moito a
atención e asistencia ás vítimas. Por desgraza tamén ás veces unha
deficiente formación das persoas responsables de facela cumprir e
visibilizar, nos corpos de seguridade, nos centros lectivos, incluso as veces
na casa durante o día a día na educación das nosas fillas e fillos, provoca
moitas situacións cada día que podíamos ter evitado, e que agora costa
solventar.
Continuaremos
seguramente con outro capítulo outro día, porque da para moito estas conversas.
Moitas grazas polo teu tempo.
A vós, toda
visibilización do problema e promoción das asociacións como a nosa que axudan
ás vítimas e benvida. Ogallá podamos nuns anos falar de que o Baixo Miño e
Galicia teñen taxas moitos menores de violencia de xénero.
ADAVAS Baixo Miño (http://adavas.websenfemenino.com/)
é unha asociación non gubernamental. O alicerce do noso labor é a prevención da
violencia sexual e a violencia machista. Nuestra “Casa Madre” es ADAVAS León (http://www.adavas.org/),
integrada en la Federación de Asociaciones de Asistencia a Víctimas de
Violencia Sexual y de Género (http://stopviolenciasexual.org/)
A Asociación ADABAS Baixo Miño leerá os nomes das vítimas da violencia
machista, asasinadas polas suas parellas ou exparellas neste último ano, na
praza do Seixo en Tomiño, nun acto público e participativo.
Como colofón, o rapeiro Che-Cho, solidario e
comprometido con esta causa ofrecerá un concerto en tomiño co galo do Día
Internacional da Eliminación da Violencia Contra a Muller, 25 de Novembro
Tentamos con este acto recordar que a clave para erradicar a violencia machista
é a prevención, a aprendizaxe na construcción de parellas igualitarias e
respetuosas, o compromiso social de tódalas persoas para apoiar ás vítimas
repudiando os maltratadores.
